۱۹ اردیبهشت سال 1397، یک اتفاق ارزشمند و مبارک برای دانشگاه فرهنگیان رخ داد؛ اتفاقی که حالا بعد از گذشت 3 سال، هنوز یادآوری آن روز، احساس خوشایندی را ایجاد می‌کند؛ احساس افتخار و مهم‌بودن.
دانشگاه فرهنگیان، 3 سال پیش میزبان رهبر معظم انقلاب اسلامی بود و این روز هیچگاه فراموش نمیشود؛ در همین راستا به سراغ صادق رشیدی عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان رفتیم تا درباره آن روز به یاد ماندنی گفت‌وگو کنیم.
* در سومین سال حضور رهبر معظم انقلاب در دانشگاه فرهنگیان هستیم. رهبر معظم انقلاب در آن جلسه، سخنرانی داشتند و بر اهمیت نظام تعلیم و تربیت صحبت کردند، صحبت‌های رهبری را به خاطر دارید؟
بله بیانات ایشان را کاملا در خاطر دارم و حضور مقام معظم رهبری در دانشگاه فرهنگیان یکی از بهترین و مهم‌ترین رویدادهای مهم و مؤثر برای این دانشگاه بوده است چرا که پیش از این، دانشگاه فرهنگیان مورد بی‌مهری و کم توجهی قرار گرفته بود.
اگر چه در خصوص مسائل و مشکلات آن می‌توان در یک فرصت مناسب صحبت کرد، اما در بیانات مقام معظم رهبری نکته‌های بسیار مهم و قابل توجهی وجود دارد که در صورت توجه عمیق و واقع‌بینانه به آنها می‌توان مسائل مهم این دانشگاه ارزشمند و بزرگ را حل و فصل کرد.
این نکته را مایلم عرض کنم بیانات رهبر معظم انقلاب، ملی و اساساً فرا جناحی است. در واقع چشم‌اندازهای نظام تعلیم و تربیت از دیدگاه ایشان، چشم‌اندازهای کوتاه مدت و مقطعی نیست، به همین دلیل به تمام جوانب نظام آموزشی ما و به خصوص نظام آموزش عالی کشور، نظر و نگاهی ویژه و ملی دارند.
**دانشگاه بزرگ فرهنگیان نیازمند یک پویایی علمی است
* به نظر شما تأکید رهبر معظم انقلاب بر چه چیزهایی بود؟
یکی از مهم‌ترین نکاتی که رهبر معظم انقلاب روی آن تأکید داشتند، موضوع تکریم و منزلت و جایگاه معلم است. یعنی منزلت معلمان عزیز آموزش وپرورش و استادان دانشگاه. اتفاقا من فرامین رهبر انقلاب را یادداشت کرده‌ام و عینا عرض می‌کنم که ایشان فرمودند: «آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت عمومی، زیرساخت اصلیِ سعادت یک ملّت و پیشرفت یک کشور و در جمهوری اسلامی، حرکت به سمت آرمان‌ها است. وظیفه مهمّ همه ما -چه این حقیر، چه مسؤولین دولتی، چه مدیریّت‌های متوالی در بخش‌های مختلف- این است که منزلت معلّم را در جامعه معرّفی کنیم؛ این کار نشده؛ منزلت معلّم، جایگاه معلّم، آن‌جوری که این حقیر به آن اعتقاد دارم و آن را حس می‌کنم و لمس می‌کنم، در جامعه جا نیفتاده. مسأله معیشت البتّه مهم است -شکّی نیست- امّا مسأله منزلت معلّم، اگر از مسأله معیشت مهم‌تر نباشد، قطعاً کمتر نیست. این [منزلت] فقط با گفتن هم حاصل نمیشود؛ حالا [اگر] بنده بگویم «معلّمی یک چنین مقام والایی است یا مقام انبیا است»، این ذهنیّت عمومی را در کشور شکل نمی‌دهد؛ با صِرف گفتن انجام نمی‌گیرد، [بلکه] کار لازم دارد. باید جا بیفتد در ذهن جامعه که معلّم یک مرجع است، معلّم یک شخصیّت والا است، معلّمی یک کار مقدّس است. این را با کار هنری، با نوشتن کتاب، با ساختن فیلم، با ساختن شعر، با انواع و اقسام شیوه‌های تأثیرگذاری، بایستی برنامه‌ریزی کرد و انجام داد؛ تا حالا این کارها نشده است. یکی از کارهای اساسی‌ای که باید هم در خودِ محیطِ آموزش و پرورش، هم در محیط‌های مربوط دیگر -در محیط‌های فرهنگی، در صداوسیما و جاهای دیگر- حتماً دنبال بشود، این مسأله است؛ یعنی معلوم بشود که معلّمی چه جایگاهی دارد و تکریم معلّم تحقّق پیدا کند؛ در کتاب درسی باید بیاید، در داستان باید بیاید، در رمان‌نویسی باید بیاید».
نباید صرفا بر اساس کلیشه‌ها و برنامه های فرسایشی و مناسبتی، آن هم صرفا برای رفع تکلیف، به مقام معلم و استاد توجه کرد
رهبر معظم انقلاب در واقع تأکید کرده‌اند که با همه امکانات و ظرفیت‌های ادبی و هنری در جهت تکریم جایگاه معلم اهتمام بورزید. این مسأله از یک جهت دیگر به برنامه های فرهنگی دانشگاه مرتبط است. یعنی معاونت فرهنگی دانشگاه و نظام آموزش و پرورش باید در فرایند انجام برنامه‌های فرهنگی، به این مسائل هم بپردازند و از ظرفیت‌های هنری و ادبی مختلف مورد تأیید، حتی چهره‌های شاخص هنر و ادبیات در جهت تحقق این فرامین کوشش ویژه داشته باشند.
از نظر بنده نگاه رهبر معظم انقلاب، چند جانبه و پویا است و این حاکی از این است که نباید صرفا بر اساس کلیشه‌ها و برنامه های فرسایشی و مناسبتی، آن هم صرفا برای رفع تکلیف، به مقام معلم و استاد توجه کرد. این مسأله باید همیشه جریان داشته باشد. چرا که هدف اصلی تغییر نگرش جامعه نسبت به منزلت اجتماعی و مقام معلم است.
نکته مهم دیگری که ایشان روی آن تأکید داشتند این است که «جهت‌گیری تعلیم و تربیت کشور باید به سمت برخورداری از عدالت باشد. یعنی آموزش و پرورشِ ما، تعلیم و تربیتِ ما، عدالت‌پرور تربیت کند، عدالت‌خواه تربیت کند، عدالت‌ساز تربیت کند».
این فرمایش مقام معظم رهبری بسیار بسیار مهم است. این توصیه به اعتقاد من، یک توصیه راهبردی است و نه یک توصیه صرفاً شفاهی و تجویزی. این مطالبه عدالت در تمام سطوح و حتی در بدنه نظام آموزش عالی هم امری مهم است. شما نگاه کنید به میزان حمایت‌های دستگاه های مختلف از دانشگاه فرهنگیان در قیاس با سایر دانشگاه‌ها. آیا شاخص‌های عدالت در جهت توزیع امکانات مختلف بین دانشگاه‌ها رعایت شده است؟
اگر به همین تأکیدات و توصیه‌های مقام معظم رهبری عنایت داشته باشیم، بسیاری از مشکلات درون سازمانی و سپس اجتماعی ما در مورد بی‌عدالتی برطرف خواهد شد
دانشگاه فرهنگیان مأموریت‌های ویژه‌ای دارد. تربیت معلم و این موضوع، مهم‌ترین مسأله نظام آموزشی کشور است. بنابراین به اعتقاد من، تحمیل سلایق فردی، سیاسی و تحمیل موضوعات فراقانونی برای کسب منافع شخصی در دانشگاه از سوی دیگران و کسانی که دشواری‌های شغل معلمی و دشواری‌های فعالیت‌های مهم علمی را نچشیده‌اند، در دراز مدت به دانشگاه آسیب خواهند زد. می‌خواهم بگویم اگر به همین تأکیدات و توصیه های مقام معظم رهبری عنایت داشته باشیم، بسیاری از مشکلات درون سازمانی و سپس اجتماعی ما در مورد بی عدالتی برطرف خواهد شد. مشروط بر اینکه، مبنای ما شایسته سالاری باشد. مبنای ما تبعیض و تحمیل روش های فراقانونی نباشد.
دانشگاه فرهنگیان یک الگو است و این الگو باید در تمام ابعاد در کشور نمونه باشد. به ویژه از نظر علمی و فرهنگی. و به لطف خدا و تلاش همه دلسوزان دانشگاه در این مسیر گام‌های مهم و اثرگذاری برداشته خواهد شد که به تدریج اثرات آن را در آینده نزدیک خواهیم دید. به هر حال دانشگاه بزرگ فرهنگیان نیازمند یک پویایی علمی است که امیدواریم مثل همیشه با حمایت های ویژه مقام معظم رهبری و مسؤولین دانشگاه به اهداف ملی و حتی بین المللی دست یابیم. اگرچه در جهت مأموریت اصلی خود، یعنی تربیت معلم، پیشتاز و منحصر به فرد هستیم.
** دانشگاه فرهنگیان یک دانشگاه بزرگ ملی است پس هدف های آن نیز ملی و بزرگ هستند
نکته مهم دیگری که رهبر معظم انقلاب روی آن تأکید داشتند، بحث علم سودمند و علم نافع است. ایشان فرمودند: «علم نافع آن چیزی است که ظرفیّت‌های ما را شکوفا بکند». یعنی علمی که بتواند مشکلات مختلف کشور را به نحوی حل و فصل کند. نقش ملموس و کاربردی داشته باشد. شما هم می‌دانید که الان یکی از مشکلات اصلی نقش دانشگاه و علم در کشور ما، شکاف عمیق به دانشگاه، صنعت، اقتصاد و جامعه است. چرا؟ چون دانش‌های ما نافع و سودمند نیستند. این مسأله در سال‌های اخیر با راه اندازی شرکت‌های دانش بنیان تا حدود زیادی راهگشا بوده است ولی هنوز تا رسیدن به روابط پویای بین دانشگاه و جامعه و صنعت فاصله داریم.
اما اهمیت فرامین رهبر معظم انقلاب در این است که پیشرفت علمی ضامن استقلال کشور در شرایط دشوار و در آینده است. علم نافع به تدریج مانع از هرگونه وابستگی علمی ما به دیگران خواهد شد. بدیهی است که قدرت سیاسی در کنار قدرت علمی می تواند مانند دو بازوی قدرتمند عمل کند. قدرت علمی امروز یکی از مهم ترین مؤلفه‌های حضور در عرصه‌های مختلف بین‌المللی است. علاوه بر اینکه میتواند سودآوری‌های اقتصادی هم داشته باشد. پس چشم انداز دانشگاه باید به سمت چنین اهدافی باشد و نه اهداف مقطعی و کوتاه مدت که ممکن است صرفا منافع سازمانی یک مسؤول یا مدیر را فراهم کند. دانشگاه فرهنگیان یک دانشگاه بزرگ ملی است پس هدف های آن نیز ملی و بزرگ هستند.
* به عقیده شما، چقدر تأکیدات رهبر معظم انقلاب در این سال‌ها پیگیری شده است؟
بدون شک مسؤولین دانشگاه به این امر توجه داشته‌اند، اما احتمالا در مسیر تحقق تأکیدات مقام معظم رهبری، موانعی وجود داشته است که به نظرم مسؤولین دانشگاه دقیق‌تر می توانند در این خصوص توضیح بدهند. منتها یکی از موانع مهم و جدی ای که امیدواریم با تمهیدات و تدابیر لازم برطرف شود، فرایندهای بسیار زمانبر و طولانی بروکراتیک است. باید راه حل‌های خلاقانه و ویژه‌ای برای کوتاه کردن مسیرهای اداری ایجاد شود تا بتوان به هدف های مهم رسید.
اگر بخواهم به یک مصداق اشاره کنم زمان طولانی فرایندهای جذب نیروی هیأت علمی است. تقریباً سه سال طول می‌کشد تا فرایند جذب یک نیروی هیأت علمی نهایی شود. این مسأله واقعا جای بازنگری جدی و تأمل دارد.
نکته بعدی این است که تحقق منویات رهبر انقلاب، با برنامه‌های مناسبتی و شعاری و توجیه کننده میسر نمیشود. برنامه های راهبردی لازم است. یکی از آنها جذب استادان جوان، دانشمند و خلاق و در عین حال متدین است؛ استادان جوانی که در عین داشتن سوابق درخشان علمی، مغزهای متفکر فرهنگی هم باشند. در واقع توازن بین علم و معرفت دینی را می‌توان مهم‌ترین شاخص برای این موضوع در نظر گرفت.
در خصوص این امر ضروری، باید بیشتر تلاش کرد و تحقق این نگاه ویژه، مستلزم جلوگیری از فشارهایی است که در بیرون از دانشگاه برای تحمیل افرادی که صلاحیت های علمی و معرفتی لازم را ندارند صورت می‌گیرد. این روند بسیار مخرب است. فراموش نکنیم که رهبر انقلاب بر جذب اساتید درجه یک علمی و شایسته تأکید بسیار داشته‌اند.
**برخی از واحدهای آموزشی هنوز مشکلات فراوانی دارند
* وضعیت دانشگاه فرهنگیان را چگونه ارزیابی می‌کنید و پیشنهادتان چیست؟
دانشگاه فرهنگیان امروز از نظر هویت فرهنگی و رسالت آموزشی، جایگاه مطلوبی دارد. اما ارتقای آن به سمت دانشگاه‌های سطح یک، نیازمند توجه به امکانات نرم‌افزاری و سخت افزاری برای آموزش است. یعنی از نظر تجهیزات علمی باید جدیدترین فناوری‌های آموزشی در اختیار واحدهای آموزشی قرار بگیرد. زیرا اینجا تنها دانشگاهی است که وظیفه‌اش تربیت معلم است و تربیت معلم حرفه‌ای و کارآمد مستلزم بهره مندی از تکنولوژی‌های نوین آموزشی است.
در این مورد برخی از واحدهای آموزشی هنوز مشکلات فراوانی دارند. اتاق ویژه استادان با امکانات لازم، تجهیزات صوتی و تصویری مورد نیاز واحدهای آموزشی، فضای مطلوب برای فعالیت‌های فرهنگی و هنری و ورزشی، باید در بهترین شکل مورد توجه قرار بگیرد. شاید این موارد برای شما و مخاطبین این گفت‌وگو بدیهی به نظر برسد اما زیرساخت های یک محیط آموزشی که قرار است مرکز ثقل نظام آموزشی کشور باشد باید از همه نظر فراهم شود. زیرا نشاط محیط آموزشی برای نسل جوان بسیار مهم است.
بد نیست این را هم بگویم به طور نمونه دبیر اتحادیه انجمن‌های علمی دانشجویی رشته هنر، یکی از دانشجویان دانشگاه فرهنگیان است. که در واقع نماینده ما در وزارت علوم هستند. برنامه‌های بسیار خوبی برای این منظور تنظیم شده است. خب اینها ظرفیت‌های بسیار عالی ما هستند که باید با تمام توان از آنها حمایت کرد.
پیشنهادات بسیارند، اما انتظار استادان دانشگاه فرهنگیان، پشتیبانی‌های کامل و همه جانبه بخش‌های ستادی و مرکزی از اعضای هیأت علمی است. نباید فضای دانشگاه به شکلی سازماندهی شود که این تصور در ذهن استادان ایجاد شود که دانشگاه فقط سازمان مرکزی مستقر در سعادت آباد است.
سازمان مرکزی در خدمت مجموعه دانشگاه است و مهم‌ترین بخش و کلیدی‌ترین و رکن اساسی این دانشگاه مراکز آموزشی است. دستاوردهای این دانشگاه بزرگ در حیطه تربیت معلم و علوم مختلف، در گروی شور و نشاط علمی و معرفتی مراکز آموزشی است. بنابراین نباید با بی مهری و بی توجهی به جایگاه و منزلت استادان دانشگاه، آنها را دلسرد کرد. این یک خواست قلبی و مطالبه جدی و همگانی است که امیدوارم بیش از پیش مورد توجه مسؤولین دانشگاه قرار بگیرد.
مسأله بعدی، توجه به وضعیت ارتقای مراتب علمی استادان است که بتوان نیازهای صد درصدی دانشگاه از نظر تعداد اعضای هیأت علمی موجه و درجه یک را به منظور توسعه رشته های تحصیلات تکمیلی فراهم ساخت. امیدواریم برنامه های اخیر معاونت آموزشی در این خصوص، به نتایج مطلوبی برسد. اما شکل عالی و ایده‌آل آن است که توانمندی‌های نیروهای داخلی دانشگاه ارتقا یابد که بتوان تا حد امکان متوسل به جذب هیأت علمی وابسته نشویم.
خوشبختانه در حوزه کارهای پژوهشی طبق بخشنامه‌ها و فراخوان‌های معاونت پژوهشی، کارها و برنامه‌های خوبی در جریان است و بنده از معاونت پژوهشی دانشگاه و همکاران پر توان‌شان قدردانی می‌کنم.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه